Ellen ter Gast
Ellen heeft een unieke stem in het debat over technologie en ethiek. Als medisch bioloog en gepromoveerd filosoof beweegt ze zich moeiteloos tussen laboratorium en het sprekerspodium, tussen wetenschap en sciencefiction. Haar specialisme? Grensgebieden. Grenzen tussen natuur en techniek, tussen feit en fictie en tussen mens en machine. In haar lezingen prikkelt ze haar publiek met vragen als: Waarom fantaseren we over liefde tussen mens en robot? Wat bedoelen we eigenlijk als we zeggen dat we ‘voor God spelen’? En wat kunnen managers leren van hersenwetenschappers over lerende systemen? Maar ook: welke lessen kunnen we wél en níét trekken uit Hollywood verhalen?
Met haar achtergrond in biologie én filosofie en fascinatie voor technologie was het helder dat Ellen wilde promoveren op een grensfiguur: de genetisch gemodificeerde muis, de pionier van de biotech-revolutie: Niet de mens maar de muis verdient de Nobelprijs.
Haar voorliefde om aan de hand van huidige films en series discussie over ethiek te voeren, werd verwoord in haar: De dappere kijker, waarom Netflix ons meer te bieden heeft dan Kant (2018). Hierin laat ze zien hoe ons denken over technologie diep beïnvloed wordt door de verhalen die we elkaar vertellen, van Frankenstein tot Black Mirror, van Brave New World tot Her. Geen discussie over kunstmatige intelligentie of genetische manipulatie zonder de invloed van film en fictie (maar let op: sciencefiction is geen science fact!)
Met haar multidisciplinaire achtergrond en brede werkervaring kan zij als geen ander een frisse kijk bieden op ontwikkelingen en bruggen slaan tussen werelden. Een greep uit haar diverse ervaring: onderzoeker ontwikkeling van neurale netwerken (Netherlands Institute for Neuroscience), onderzoeker lerende organisaties (Erasmus Universiteit), management consultant, hoofddocent bio-ethiek (Universiteit van Leiden) en ethics en integrity expert (ABN AMRO).
Ellen is weliswaar doctor in de filosofie, zij weet echter dat echte wijsheid niet uit boeken komt maar uit het ware leven. Ellen is altijd uitstekend voorbereid en weet als echte filosofe hoe zij kritisch door moet vragen. Zij weet een zakelijke uitstraling moeiteloos en met humor te combineren met een ontwapenende stijl en is daarmee de ideale spreker voor organisaties die iets anders willen dan ‘een man in pak’.
Ellen bij Supermensch
Lezingen die zij eerder gaf:
Evolutie van het brein in tijden van informatie-overload
In een wereld vol continue prikkels, meldingen, updates en constante keuzemogelijkheden raken onze hersenen steeds voller. Maar zijn ze daar eigenlijk wel op gebouwd?
In deze lezing neemt Ellen ter Gast, die als medisch bioloog afstudeerde op de ontwikkeling van neurale netwerken, je mee op een reis door de evolutionaire ontwikkeling van het brein. Van de eerste eenvoudige neurale netwerken bij wormen en insecten tot de complexe, lerende systemen van het menselijke brein. Ze laat zien hoe onze hersenen zich voortdurend aanpassen aan onze omgeving en wat er gebeurt als die omgeving ineens radicaal verandert, zoals nu in het digitale tijdperk.
Aan de hand van recent hersenonderzoek laat ze zien hoe leerprocessen werken op neuronaal niveau. Wat gebeurt er als we iets nieuws leren? Wat betekent “use it or lose it” concreet voor de manier waarop we informatie verwerken, vasthouden of vergeten? Wat gebeurt er in onze hersenen als we ergens aandacht aan besteden (focus)? En hoe veranderen de netwerken in onze hersenen als we voortdurend worden blootgesteld aan overdaad aan informatie?
Een ding kan ze al verklappen: we leren niet via eindeloze input van informatie (aanbod), maar via nieuwsgierigheid, patroonherkenning en vooral een vraaggestuurde aanpak.
Verliefd op robots?
In debatten over robottechnologie spelen sciencefiction scenario’s een belangrijke rol. Dat is niet verwonderlijk, want in Hollywood begrijpen ze dat de mens een door en door technisch wezen is dat is gefascineerd door de vervagende grens tussen mens en machine. Op het witte doek komen de grote verhalen over mens-machine-technologie tot leven. Wat vertellen deze verhalen ons over onze diepste fantasieën? Gaan robotverhalen niet altijd over onszelf, de mens? Waarom fantaseren mannen over vrouwelijke robots? Wat leert dat ons over de liefde? Zullen robots ooit van ons houden?
Beter dan God?
Of het nu gaat over klonen, een gene editing technologie zoals CRISPR-cas, Deep Brain stimulation, of genetic screening, in alle discussies over de maatschappelijke implicaties van biotechnologie wordt de vraag gesteld of we wel ‘voor God mogen spelen’ en of we met het overschrijden van wetenschappelijke grenzen niet ook morele grenzen overschrijden. In haar antwoord op deze vragen neemt Ellen veelgebruikte noties als perfectie, verbetering, evolutie, maakbaarheid, gezondheid, vrije wil en God kritisch onder de loep. Wat bedoelen we als we het hebben over de blauwdruk van het leven? We zijn toch geen machines?
Ellen ter Gast over De Dappere Kijker, Broadcast Magazine, 2022:
Ellen ter Gast in gesprek met Dolf Jansen over De dappere kijker in Spijkers met Koppen.